Gebruikershulpmiddelen

Site-hulpmiddelen


Zijbalk

edele

Edelen

Rangen en standen

Al zolang de mens bestaat, wordt door velen de filosofie aangehangen dat de ene mens beter is of hoger staat dan de andere. De middeleeuwse samenleving is doordrenkt met rangen en standen. Dat geldt zowel voor de mensensamenleving als in het leefgebied van de meeste myrofas. Wie bij welke stand hoort verschilt per land. Onderstaande heeft betrekking op de Europese standenmaatschappij zoals die eind 13e eeuw is. (zie ook middeleeuwen)

Bovenaan staat de zogenaamde adel. Deze stand bestaat uit mensen die op grond van een bepaalde prestatie - meestal in een veldslag of oorlog - een hogere positie zijn toebedeeld, meestal door een mens die veel macht heeft. Dergelijke posities gaan over van vader op zoon.
De tweede stand is die van de geestelijkheid. Deze bestaat uit mensen die hun leven hebben gewijd aan het geloof.
De derde stand bestaat uit de rest van het mensenras dat in vrijheid leeft. Hiertoe behoren kooplieden, boeren, handelaren en andere stedelingen.
De vierde, onderste stand bestaat uit slaven, ook wel horigen genoemd. Zij zijn het eigendom van iemand anders, meestal van iemand die tot de eerste of de tweede stand behoort.

Edelen

De bovenste stand, de adel, heeft het voor het zeggen in door mensen bewoond gebied. Vaak hebben edelen een (groot) stuk grond dat hun eigendom is. Het land wordt meestal bebouwd door horigen. Edelen worden geacht de mensen op hun grondgebied te beschermen in tijden van oorlog.
Het verschil in rijkdom en welstand tussen de stand der edelen en de mensen die tot een lagere stand behoren is vaak groot. Het komt niet zelden voor dat een edele in rijkdom leeft terwijl zijn onderdanen van honger sterven. Dit wordt niet als een probleem gezien, maar als iets wat nu eenmaal hoort bij het leven. De een wordt rijk geboren, de ander arm en het komt maar zelden voor dat die situatie verandert.

De landadel

De ridder

Helemaal onderaan de lijst met adellijke titels, vinden we de 'ridder'. In feite is een ridder iemand die het geld heeft om een paard en een goede wapenrusting te kopen. Het is een titel die overerfbaar is, maar het is ook mogelijk dat iemand zonder edel voorgeslacht ridder wordt omdat hij zich verdienstelijk heeft gedragen. In dat geval wordt hij tot ridder geslagen.

De Baron/Barones

De baron staat een trapje hoger dan de ridder en bezit een klein stukje grond dat hij kan uitlenen aan zijn vazallen of leenmannen.

De burggraaf/burggravin

De drager van deze titel vervult vanaf de vroege middeleeuwen een militaire bestuursfunctie. In rang is hij grofweg vergelijkbaar met een hooggeplaatste bevelhebber van een legergarnizoen. Hij of zij zetelt op een burcht of ander soort vesting, waarvan de naam werd afgeleid (burg=burcht). De leen van een burggraaf (wanneer van toepassing) wordt burggraafschap (Latijn: prefectura) genoemd.

De graaf/gravin

Graaf is een hoge adellijke titel. In rangorde staat de graventitel boven burggraaf en onder die van markgraaf. Oorspronkelijk werd met graaf een opzichter aangeduid, zoals bijvoorbeeld een dijkgraaf of markgraaf. Later werd de titel een ambtstitel voor de hoogste drager van ambtelijk, rechterlijk en militair gezag. De graaf is de officiële vertegenwoordiger in het hem toegewezen gebied. Meestal worden de graven benoemd uit leden van aanzienlijke families.

De markies/markiezin of markgraaf/markgravin

Deze titel is één graad hoger dan die van gewone graaf. Het vrouwelijke equivalent is markgravin of markiezin. Een gebied dat door een markgraaf of markies werd bestuurd heet een 'markgraafschap' of 'markizaat' (van het Franse marquisat). De markgraven zijn in het bijzonder belast met het toezicht en beheer van een mark. Een mark bestaat uit meerdere graafschappen. De functie begint overerfbaar te worden vanaf de 11e eeuw, maar door hun belangrijke militaire opdracht en het veelal grotere grondgebied worden markgraven als hoger in rang beschouwd dan een graaf.

Hertog/Hertogin

Oorspronkelijk was een hertog (Lat. dux) een Germaanse legeraanvoerder (van heir, Oudgermaans harja = 'leger' + tugan = 'trekken'). Ook in de Frankische tijd komen we deze titel tegen. Een hertog is van dan af de militaire bestuurder, die als taak heeft de beveiliging en de integriteit van een bepaald gebied te verzorgen. Geleidelijk aan werden deze gebieden een ambtsleen, waarbij de heerser van het land een deel van zijn macht overdroeg aan de hertog en zijn hertogdom. Ook deze titel is overerfbaar.

Prins/Prinses

Hoogste titel voor die van koning/keizer. Een prins/prinses is ofwel de zoon/dochter van de monarch ofwel de hoogste titel binnen een land dat relatief weinig voorstelt. (Vergelijk de titel van de huidige vorst van Monaco)

Stadsadel en hoge functies

Baljuw/schout

Baljuw is de benaming voor de ambtenaar die de vorst vertegenwoordigt in de steden en in landelijke gebieden. Soortgelijke functionarissen hebben ook wel de titel van drost, drossaard, amman, meier en schout. De schout is een lokaal ambtenaar belast met bestuurlijke en gerechtelijke taken en het handhaven van de openbare orde.

Vanaf de hoge middeleeuwen is hij hoofd van het dorpsbestuur van een schoutambt. Ook kan de schout de voornaamste bestuurder zijn binnen een heerlijkheid; hij isdan aangesteld door de heer om in diens naam te handelen.
In steden is de schout hoofd van het justitieel apparaat. Hij is openbaar aanklager, hoofd van het opsporingsapparaat en zit het gerecht voor.

De schout heeft een drieledige functie:

  • Hij vormt samen met de schepenen en de secretaris het dagelijks bestuur van de gemeente.
  • Daarnaast is de schout de aanklager in criminele zaken en zit hij de rechtszittingen van de schepenbank voor.
  • Tenslotte is hij hoofd van politie.

Schepenen

De schepen is een lid (ambtenaar) van een college van oordeelvoorstellers (oordeelvinders) die op rechtszittingen van het volksgerecht (Germaans: ding) hun oordeel uitspreken. Dit oordeelvoorstel wordt al dan niet bevestigd door verplicht aanwezige volksgenoten. Als er geen sprake is van een verplichte volksaanwezigheid, stelt het college van schepenen het oordeel vast.

edele.txt · Laatst gewijzigd: 05/07/2018 21:46 door tetachan